Տարիքային հոգեբանությունը

Տարիքային հոգեբանությունը հոգեբանության բնագավառ է, որն ուսումնասիրում է մարդու հոգեկանի զարգացումը և նրա առանձնահատկությունները տարիքային տարբեր աստիճաններում: Ձևավորվել է XX դարի սկզբին, ընդգրկելով մանկական հոգեբանությունը, չափահաս մարդու անհատակն հոգեբանության զարգացումը և հերոնտոհոգեբանությունը (ծերության հոգեբանություն): Չնայած դրան տարիքային հոգեբանության բնագավռում առաջին ուսումնասիրությունները կատարվել են դեռևս XIX դարի վերջին, երբ Չ. Դարվինի էվոլյուցիոն տեսության ազդեցությամբ սկսեց հիմնավորել մանկան հոգեբանությունը: Տարիքային զարգացումն ուսումնասիրելիս կիրառվում են ինչպես <<լայնական կտրվածքի>> (կարճատև փորձերի տեստերի օգնությամբ տարիքային զարգացման տվյալ աստիճանի առանձնահատկությունների և գոյացությունների բացահայտումը), այնպես էլ <<երկայնական>> (տևական ժամանակաշրջանի ընթացքում) ուսումնասիրության մեթոդները: Տարիքային տարբեր տևողության խմբերը որոշվում են տարիքային առանձնահատկությունների տարբեր մակարդակներով և բովանդակությամբ, որոնք պայմանավորվում են հոգեֆիզիոլոգիական և հեգեկան փուլային զարգացման դինամիկան և ուղղվածությունը: <<Տարիքաըին խմբեր>> հասկացությունը սերտորեն կապված է <<ժամանակագրական>> (անձնագրային), <<անատոմիա-ֆիզիոլոգիական>>, <<մտավոր տարիք>> հասկացությունների հետ: Տարիքային յուրաքանչյուր խումբ կամ ենթախումբ առանձնացնելիս ելակետ է ըդունվում անհատական զարգացման մեջ ժամանակային հարաբերությունները և մի շարք անատոմիաֆիզիոլոգիական և մարդաբանական փոփոխություններ ու չափեր: Տարիքային խմբերը ունեն օրգանական կապեր: Յուրաքանչյուր տարիքում տեղի ունեցող փոփոխությունները, աճման քանակական և որակական տեղաշարժերը պայմանավորում են որոշակի ռիթմ և անցում հաջորդ տարիքին: Այս անցումը կրում է աստիճանական, հանդարտ, որոշ տարիքում արագընթաց, թռիչքաձև և նույնիսկ ճգնաժամային (ներքին և արտաքին կոնֆլիկտային) բնույթ, որը բացատրվում է զարգացման, թերաճման և անկման օրինաչափորեն գործող մի շարք ֆիզիոլոգիական, հոգեֆիզիոլոգիական և այլ երևույթներով:

Գենետիկական հոգեբանություն

Գենետիկական հոգեբանություն կամ տարիքային հոգեբանություն (հուն․՝ προέλευσης - ծագում), գիտություն կենդանիների վարքի զարգացում և մարդու հոգեկան կառուցվածք|մարդու հոգեկան կառուցվածքի մասին։ Այլ կերպ զարգացման հոգեբանությունը ընդհանուր հոգեբանության կարևոր ու հեռանկարային ճյուղերից է։